Bladbemesting en de “4R” richtlijnen

De wereldwijde kunstmestindustrie introduceerde het “4R Nutrient Management”-principe met als doel de landbouw duurzamer te maken. Het juiste product (“The Right source”), in de juiste hoeveelheid (“the Right rate”), op het juiste moment (“the Right timing”) en op de juiste plaats (“ the Right placement”) moet de efficiëntie van de bemesting verhogen.

BMS Micro-Nutrients is van mening dat bladbemesting (een volledig programma dat alle voedingsstoffen bevat en waarin de sporenelementen gechelateerd zijn) een belangrijke plaats verdient binnen dit concept. Volledige bladbemestingsprogramma's zijn niets anders dan de "4R-principes" die tot het uiterste gedreven worden met maximale voordelen voor het milieu en een verminderde koolstofvoetafdruk.

Bemesting heeft een enorme impact op de productie en winstgevendheid van ons agronomisch systeem. Meststoffen zijn essentieel om voldoende en winstgevend te produceren en kwaliteitsvoedsel voor iedereen toegankelijk te houden. Het “4R Nutrient Management” systeem is ontwikkeld door de meststoffenindustrie om op een snelle en efficiënte manier na te gaan of de toegepaste bemesting optimaal is. Optimaal in al zijn economische, sociale en ook ecologische aspecten.

• Economische aspecten: rentabiliteit, rendement op investering, kwantiteit en kwaliteit van de oogst (gezien over meerdere jaren), ….
• Sociale aspecten: landbouwinkomen, arbeidsomstandigheden, betaalbaar voedsel, ….
• Milieuaspecten: gebruik van grondstoffen, koolstofvoetafdruk (CO₂-uitstoot), bodem- en waterverontreiniging, verlies aan voedingsstoffen, energieverbruik,…

De 4R’s in deze richtlijnen duiden op "het juiste product", "de juiste hoeveelheid", "de juiste plaats" en "het juiste moment" en hebben tot doel de efficiëntie en duurzaamheid van de bemesting te verhogen. Natuurlijk is iedereen voorstander van optimalisatie, verbetering en verhoging van de efficiëntie, maar de richtlijnen die nu gelden zijn helaas nog steeds gebaseerd op de traditionele bodembemesting en zijn vooral gericht op het verbeteren van de efficiëntie van deze “oude” manier van bemesten, in plaats van het hele concept van bemesting in vraag te stellen en in overweging te nemen. De efficiëntie van de bemesting kan nog veel meer verbeterd worden door ook bladvoeding zijn welverdiende plaats te geven binnen deze beheerpraktijken. Complete bladbemestingsprogramma's waarin zowel hoofdelementen (N, P, K), secundaire elementen (Ca, Mg, S) als sporenelementen (B, Cu, Fe, Mn, Mo, Zn) worden toegepast, zijn zeer efficiënt en verminderen de noodzaak van bodembemesting! De vermindering van bodembemesting kan gaan van 15-20% tot de volledige 100%, zelfs als de bodembemesting goed wordt beheerd, volgens de 4R-richtlijnen.

De missie en doelstelling van BMS Micro-Nutrients is om voedingsstoffen op de meest efficiënte manier naar de plant te brengen, zodat er een minimale hoeveelheid moet gebruikt worden, wat volledig in lijn is met het "4R Nutrients Management-systeem". Dankzij de hoge kwaliteit en hoge plantbeschikbaarheid van de BMS Micro-Nutrients-producten, zullen de op maat gemaakte volledige bladvoedingsprogramma's de "4R-managementpraktijken" tot het uiterste drijven. Dit is waarom:

1. Het Juiste product:

Het beste product (= chemische vorm van de voedingsstof) is dit met de hoogste plantbeschikbaarheid. Beschikbaarheid is sterk gekoppeld aan de oplosbaarheid, en de mogelijkheid om lang genoeg oplosbaar te blijven na het moment van toepassing, zodat de plant de mogelijkheid heeft om het op te nemen. Bij bladtoepassingen is deze periode zeer kort. De op het blad aangebrachte elementen worden relatief goed en snel geabsorbeerd indien toegepast in een oplossing. Translocatie kan nog steeds een probleem zijn (zie verder).
Voor voedingsstoffen die daarentegen aan de bodem worden toegediend, kan deze periode dagen, weken of zelfs maanden zijn. Bodems zijn complexe chemische omgevingen met veel interacties tussen de verschillende componenten. Helaas verminderen veel van deze interacties hun oplosbaarheid en dus hun beschikbaarheid voor de gewassen, zoals bijvoorbeeld:

• Een hoge pH van de bodem zal de beschikbaarheid van fosfor en de meeste sporenelementen verminderen.
• Kalium kan worden gefixeerd op gronden met een hoog kleigehalte,
• Elementen kunnen worden vrijgegeven of gefixeerd door organisch materiaal.
• Interacties tussen verschillende voedingsstoffen kan soms ook hun beschikbaarheid verminderen, zoals bijvoorbeeld de overmaat aan P vermindert de beschikbaarheid van Zn, een overmatige K-bemesting vermindert de beschikbaarheid van Ca, en/of Mg….
  Aan de andere kant kunnen goed oplosbare, en dus voor planten beschikbare voedingsstoffen zoals nitraten gemakkelijk verloren gaan door uit- en afspoeling, waardoor oppervlakte- en grondwater verontreinigd kan worden.
  Voor sporenelementen kan de beschikbaarheid zeer sterk worden verhoogd door ze te chelateren. Chelaten beschermen de sporenelementen tegen secundaire reacties en houden ze oplosbaar. Chelaten hebben voordelen voor alle soorten toepassingen, maar als ze op het blad worden toegepast, worden ze niet alleen beter opgenomen dan zouten, maar het grootste voordeel is dat ze ook een goede translocatie in de plant hebben, waardoor de hele plant wordt gevoed en niet alleen de bladeren waarop de voedingsoplossing is toegepast. De bladtoepassing van gechelateerde sporenelementen is de meest efficiënte manier om deze elementen toe te passen. Er zijn kleinere hoeveelheden nodig en dus ook minder grondstoffen (vaak afkomstig van mijnbouw, een milieuvernietigende activiteit).

De chelaten van BMS Micro-Nutrients zijn unieke formuleringen waardoor ze de beste producten op de markt zijn met de hoogste plantbeschikbaarheid. Meer hierover kunt u vinden op onze website: www.chelal.com

2. De Juiste hoeveelheid:

De berekening van de juiste dosering moet gebeuren op basis van de voedingsbalans van het perceel. Het gewas en de verwachte opbrengst bepalen de hoeveelheid voedingstoffen die beschikbaar moeten zijn. Anderzijds moeten we op basis van een bodemanalyse (bodemreserves) en tevens alle andere inputs van voedingstoffen, zoals gewasresten, organische meststoffen, atmosferische deposities en de elementen aanwezig in het irrigatiewater, zorgvuldig onderzoeken welke voedingsstoffen beschikbaar zijn. Deze inputs worden vaak onderschat, zeker bij meerjarige planten, waar wortels diepe bodemlagen kunnen bereiken. Ook moet rekening worden gehouden met de beschikbaarheid en de werkingscoëfficiënt van deze bronnen aan voedingsstoffen en de bodemreserves. Ten slotte zal het verschil tussen de gewasbehoefte en de beschikbare nutriënten op de een of andere manier moeten worden aangevuld met bemesting via de bodem en/of het blad.

Voor veel voedingsstoffen, zeker sporenelementen, kan bladbemesting de enige goede oplossing zijn. De benodigde hoeveelheden van deze voedingsstoffen (van 2-5 gr voor molybdeen tot 1-2 kg voor ijzer per ha) zijn zo laag dat de totale benodigde hoeveelheid gemakkelijk op het blad kan worden aangebracht. Voor andere voedingsstoffen, secundaire en hoofdelementen, kunnen bladtoepassingen zeer nuttig zijn om de gewassen te ondersteunen en gebreken te voorkomen of te verhelpen. Houd er rekening mee dat gewassen met een tekort van bijvoorbeeld P, al een bepaalde hoeveelheid van dit element hebben opgenomen. Ze moeten dus alleen de extra hoeveelheid van het element toegediend krijgen om de opname aan te vullen tot het tekort verholpen is. Het is dus niet nodig om de volledige behoefte van het gewas toe te dienen. Deze kleinere hoeveelheden kunnen vaak via het blad toegepast worden!

Bladbemesting stimuleert de plant eveneens om een groter en volumineus wortelstelsel te ontwikkelen. Daardoor is het in staat een groter volume grond te verkennen en kunnen de reserves van de bodem beter en efficiënter opnemen, waardoor er minder behoefte is aan het toedienen van meer meststoffen aan de bodem (in de voedingsbalans zijn er dan meer elementen beschikbaar). Een ander voordeel van dit volumineuzere wortelstelsel is dat de plant ook meer waterreserves kan bereiken, waardoor hij iets meer droogteresistent is.
Vele proeven van BMS Micro-Nutrients hebben aangetoond dat dankzij haar bladbemestings-programma's de bodembemesting sterk kan worden verminderd. De milieuwinst van deze reductie is dat de koolstofvoetafdruk van de bemesting tot meer dan 90% kan worden gereduceerd. Andere voordelen zijn minder water- en bodemverontreiniging en logistieke voordelen van minder transport en manipulatie van meststoffen.
Al deze voordelen komen samen in ons ECOMETHOD-programma. Boeren die de richtlijnen van dit programma volgen, kunnen een verklaring krijgen van hun verminderde koolstofvoetafdruk voor een specifiek gewas en perceel in een bepaald jaar (lees meer op: www.ecomethod.eu).

3. Het Juiste moment:

Met de traditionele bodembemesting is dit het moeilijkste te beheersen aspect. Zoals we allemaal weten, veranderen tijdens de ontwikkeling van planten de behoeften aan voedingsstoffen. In de vroege stadia hebben planten meer stikstof, fosfor en bijvoorbeeld zink nodig. In latere stadia hebben planten meer behoefte aan Calcium en zeker Kalium in vruchtdragende gewassen.
Sommige praktijken kunnen worden geïmplementeerd om de beschikbaarheid op het juiste moment te verbeteren. Traditioneel worden meststoffen aan het begin van het seizoen vóór het planten aangebracht. De beschikbaarheid op het juiste moment is niet gegarandeerd en kan gedurende het seizoen niet worden gecontroleerd of gewijzigd. Fertigatie, fractionering en het op bepaalde momenten toepassen van bepaalde elementen, evenals het gebruik van slow release meststoffen zijn belangrijke technieken om de timing van de beschikbaarheid van nutriënten voor de gewassen te verbeteren. Maar, zodra de voedingsstoffen in de bodem zijn aangekomen, hebben we helaas geen controle meer over wat er verder mee gebeurt.

• Blijven de elementen plantbeschikbaar of niet? Er kan een interactie zijn met de bodem na het toepassen, bv als gevolg van een hoge pH, waardoor ze niet beschikbaar zijn.
• Zijn de voedingsstoffen binnen het bereik van de wortels? De voedingsstoffen kunnen uitspoelen met het irrigatie- (of regen)water?
• Is het nog wel het juiste moment voor absorptie? Mineralisatie van organische stof/meststoffen met de daaruit voortvloeiende afgifte van N, bereikt vaak zijn hoogtepunt, NA de periode van hoge plantbehoefte!
• Zijn de omgevingsomstandigheden goed voor opname door de plant? Koud weer tijdens de vroege ontwikkelingsstadia van de plant zal bijvoorbeeld de beschikbaarheid van het hoognodige P en Zn op dit moment verminderen ….

Met bladtoepassingen kun je een bepaalde voedingsstof op een exact moment toedienen, precies wanneer het gewas ze nodig heeft (of misschien beter, net iets eerder, zodat de plant goed voorbereid is). Planten worden bijna gedwongen om de bladvoedingsstoffen op te nemen, zodat ze direct in de stofwisseling van de plant kunnen worden opgenomen. Het zorgt ervoor dat de plant op het juiste moment de juiste voedingsstoffen krijgt.
Bij gebreken die optreden tijdens de groeicyclus, is het belangrijk om snel en onmiddellijk te handelen om elke groeionderbreking te voorkomen, die vaak een onmiddellijke en directe invloed heeft op de opbrengst. Alleen bladtoepassingen kunnen zo'n snel effect garanderen.

4. De Juiste plaats:

Het eerste en enige doel van bemesting is om planten te voeden voor een optimale groei en productie. Dus welke plek kan beter zijn dan de plant zelf, om zijn voedingsstoffen toe te passen. Bladeren zijn niet de enige metabolisch actieve organen, maar het zijn zeker de meest actieve, waar de behoefte aan voedingsstoffen erg hoog is. Door voedingsstoffen via het blad te geven, worden veel processen die daar plaatsvinden geactiveerd en vergemakkelijkt, wat een direct effect heeft op de groei, plantontwikkeling en productie.
Zoals we hebben gezien, zijn bodemtoepassingen vaak niet erg efficiënt, ook omdat wortels niet 100% van het bodemvolume bereiken. We kunnen natuurlijk proberen de meststoffen zo dicht mogelijk bij de wortels te brengen, in een chemische vorm die niet al te veel met de bodem vastgelegd wordt, in de juiste hoeveelheden, maar dit is allemaal nog niet zo efficiënt als het aanbrengen van de voedingsstoffen op het gewas zelf!

Uit al het bovenstaande blijkt dat bladbemesting meer aandacht en een prominentere plaats verdient in ons streven naar een meer duurzamere bemesting. Alhoewel soms totale bladbemesting mogelijk is, kan het niet ingezet worden als een vervanging van de bodembemesting in alle omstandigheden, op alle gewassen en in alle situaties. Toch verdient het ALTIJD onderdeel uit te maken van het totale bemestingsschema. Het kan, is en moet een waardevol aanvullend instrument zijn, waarover we beschikken om duurzamer te bemesten.

Klimaatverandering, met haar verwoestende gevolgen, dwingt alle industrieën, inclusief de landbouw, om duurzamer en koolstofneutraal te produceren. Alleen koolstofopslag is niet genoeg. We zullen moeten werken aan alle aspecten van de landbouwproductie, ook aan de bemesting. Bladbemesting kan ons daarbij helpen! Het grote voordeel van bladbemesting is dat het een techniek is die direct toepasbaar is, het is geen nieuwe techniek die nog wetenschappelijk ontwikkeld moet worden en waarvan de waarde nog moet bewezen worden. NEE, het is beschikbaar en kan worden toegepast. Dus laten we het doen met de best mogelijke producten. Als u hulp nodig heeft bij het ontwikkelen van een bladbemestingsprogramma voor uw gewas, neem dan contact op met het technische team van BMS Micro-Nutrients, wij helpen u graag verder.